Nijmegen, de stad waar ik sinds 2003 woon, mag zich een jaar lang Groene Hoofdstad van Europa noemen. ‘De wijze waarop Nijmegen haar burgers heeft weten te mobiliseren, tilde Nijmegen uit boven de sterke concurrenten voor de titel van 2018’ aldus het juryrapport.
Ieder jaar in de zomer doe ik ergens vrijwilligerswerk. Vorig jaar zomer werkte ik in een opvang voor uitgeprocedeerde asielzoekers. Dit jaar ben ik gastvrouw in het informatiepaviljoen Green Capital. Zo hoop ik een beter beeld te krijgen wat ‘Groene Hoofdstad van Europa’ concreet inhoudt.
Bij stedelijke ontwikkeling zijn integratie en samenwerking met de burgers cruciaal. Er is een verhaal nodig waarbij iedereen in de stad perspectief ziet. Een stad waar de publieke ruimte centraal staat en waar bewoners de stad mee vormgeven.
Ik ben benieuwd wat ‘Groene Hoofdstad van Europa’ daadwerkelijk voor de inwoners van Nijmegen betekent. Maakt Nijmegen ruimte voor andere maatschappelijke waarden dan geld, zoals bijvoorbeeld diversiteit, inclusiviteit en gemeenschapsvorming? In hoeverre is de gemeente Nijmegen ook écht bereid om regie en inkomsten te delen, teneinde eigenaarschap en duurzame gemeenschapsvorming mogelijk te maken.
Een jaar geleden vatte ik het plan op om met een groep mensen in een krimpgebied te gaan wonen. Ik wilde vormgeven aan deelgenootschap: apart en samen duurzaam wonen en werken. Ik hoopte dat we in een krimpgemeente met open armen zouden worden ontvangen. Immers veel boerderijen zoeken een nieuwe bestemming. Het tegendeel bleek het geval: we liepen vast in starre wet- en regelgeving.
De filosoof Habermas onderscheid de leefwereld en de systeemwereld. De leefwereld is waar het spontane sociale plaatsvindt. Daar staat samenleven als activiteit en als werkwoord centraal. De leefwereld is het hoofdpodium van het leven. De systeemwereld daarentegen staat voor het maatschappelijk bestel, de wereld van de instituties, van de ordening, van het geregelde sociale. De systeemwereld vormt de bedding van de bezielde en bezielende verbanden die de leefwereld bewonen.
Leefwereld en systeemwereld hebben elkaar nodig. Hoe de juiste balans tussen die twee te vinden? Ordening zonder bezieling is dood protocol. En dat troffen we helaas aan in die specifieke krimpgemeente, waardoor het ons niet lukte een duurzame woonvorm te starten.
De zo vaak geroemde participatiesamenleving komt niet van de grond als de overheid niet bereid is tot participatie en zelf in beweging wil komen. Is de systeemwereld aanpassingsbereid en bereid om de leefwereld ruimte voor nieuwe initiatieven te bieden?
In de krimpgemeente waar ik contact mee had, bleek daar vooralsnog geen sprake van. Hoe is dat in Nijmegen? Nijmegen omarmt challenges; uitdagingen waarbij de burgers duurzame stappen zetten. Maar is de Nijmeegse systeemwereld daadwerkelijk bereid om haar inwoners ruimte te geven voor nieuwe initiatieven?
Om die vraag te beantwoorden, ga ik mijzelf wat verder onderdompelen in die Groene Hoofdstad Nijmegen. Wat gebeurt er al op het gebied van duurzame samenlevingsvormen? Hoe werkt het en wát werkt er al?
Bij transformatie draait het in wezen om het vaste vertrouwen – de hoop! – dat ontwikkelingen ten goede uiteindelijk zegevieren over wendingen ten kwade. Ik vertrouw er vast op dat dit bereikt kan worden met onze eigen inzet.
Hoop is geen naïef verlangen, maar een functioneel principe, dat een actieve verbinding met de toekomst mogelijk maakt. Hoop wekt een bepaalde stemming, de stemming van de verwachting. Hoop als attractor – met een wijde blik, een open hart en onbegrensde volharding open staan voor de toekomst die op je afkomt. Geen garanties, wel hoop.
Gebruikte literatuur:
Over Hoop, gids voor schalige wereldverbeteraars.
Het verhaal van Cees Zwart verteld aan en door Anne.
Copyright © 2018 Marlou-Elsen Je mag mijn artikelen of delen van mijn artikelen gebruiken, mits je de volgende status als bronvermelding opneemt (Copyright © 2018 Marlou-Elsen, www.marlou-elsen.nl). Ik vind het fijn als je mij daarover informeert.
Schrijf je in voor mijn e-boek Van Keuzestress naar Keuzekunst. Dan ontvang je iedere derde dinsdag van de maand een waardevol artikel in je mailbox.