Met heel veel plezier heb ik gekeken naar Zomergasten. De laatste Zomergast Damiaan Denys, een Vlaming, kwam met een paar prachtige beelden die weergaven waarom hij in 1972 van België naar Nederland was verhuisd: “Er is overal water en er zijn geen hekjes, want ieder kind leert er zwemmen’. En hij liet een fragment zien van de film Turks Fruit waarin Rutger Hauer, net getrouwd met Olga, gespeeld door Monique van de Ven, slingerend met haar achterop door Amsterdam fietst en een winkel binnenrijdt om met een grote fles champagne samen weer naar buiten te komen. In zo’n land wilde Damiaan wonen en werken zei hij:” een land met die vrijheid en die mogelijkheden!”
In zo’n land ben ik geboren en in zo’n land wil ik wonen. En nu kan ik het gaan hebben over de regelzucht van de afgelopen jaren, over het feit dat het lijkt alsof er niet veel meer over is van dat land zonder hekjes. Maar daar is al zoveel over geschreven.
Ik wil het hebben over vertrouwen. Over mijn geloof in nieuwsgierigheid in plaats van angst. Over mijn geloof in ‘zwemdiploma’s’ in plaats van hekjes. Over het belang van iets nieuws leren.
Voor zover we weten kunnen alleen mensen praten over van alles wat ze nog nooit gezien hebben. Wij kunnen het hebben over fictieve dingen met elkaar. Fictie is geen leugen, het is iets waarin je gelooft. En als er sprake is van een collectief geloof, oefent het invloed uit. Het beroemdste voorbeeld hiervan is de uitspraak van J.F. Kennedy “I believe that this nation should commit itself to achieving the goal, before this decade is out, of landing a man on the Moon and returning him safely to the Earth”.
Het echte verschil tussen ons en de chimpansee is ons geloof in een verhaal. Kennedy had nog nooit een raket gezien. Miljoenen mensen over de hele wereld moesten met elkaar gaan samenwerken om zijn droom voor elkaar te krijgen. En het lukte omdat ze allemaal gingen geloven in de mogelijkheid naar de maan te reizen.
Samenwerkingsverbanden zijn imaginaire ordes. Ze zijn gebaseerd op een geloof in dezelfde verhalen. Zoals het verhaal van de reis naar de maan. Het is geen zinloze luchtspiegeling. Het is de enige manier waarop grote aantallen mensen effectief kunnen samenwerken.
Het geloof in dezelfde verhalen, en de diversiteit aan gedragingen die daaruit voortvloeien, zijn de belangrijkste ingrediënten van wat wij cultuur noemen. De meeste wetten, normen, rechten, plichten, procedures, maar ook geld zeggen meer over de menselijke verbeelding dan over de objectieve werkelijkheid.
Hoe raken wij overtuigd om in bepaalde verhalen te geloven? Bijna vanaf de geboorte leren wij dat we op een bepaalde manier moeten denken, ons moeten gedragen volgens bepaalde normen, dat we bepaalde dingen moeten willen en bepaalde regels moeten naleven. Veel verhalen maken deel uit van de gemeenschappelijke verbeelding van duizenden of zelfs miljoenen mensen.
Een cultuur gebaseerd op gemeenschappelijke verhalen is continue in beweging want elk verhaal zit boordevol tegenstrijdigheden. Ieder van ons draagt uiteenlopende, deels met elkaar strijdige, verlangens in zich – actieve en passieve, stoere en zachte, grove en verfijnde. Dat is geen tekortkoming. Het is de motor van cultuur en is verantwoordelijk voor creativiteit en gedrevenheid.
Toestaan die verlangens te verkennen en te beleven met elkaar kan dan een bron van plezier zijn. Het nodigt uit tot nadenken, herevalueren. Met elkaar ervaren hoe ver je kunt gaan. Geen hekjes rond het water. Door onze eigen grenzen te mogen ontdekken, leren we ze kennen. We leren nieuwe dingen, ontdekken, nieuwe mogelijkheden, komen in nieuwe gebieden terecht.
Laten we weer een land worden zonder hekjes. Een dynamisch, flexibel en onderzoekend land. Een land dat bereid is om uit te gaan van vertrouwen in elkaar. Een land met mensen die onwetend durven zijn omdat dat onze capaciteit om nieuwe ontdekkingen te doen enorm vergroot.
Angst zit niet in de wereld, het zit in onszelf. Wij zijn zelf de betekenisgevers van onze samenleving. Wanneer wij geloven in een wereld gebaseerd op angst dan zien we overal zaken die ons bang maken, en roepen we om meer controle. Maar wanneer we uitgaan van wantrouwen, krijgen we wantrouwen terug.
Wanneer we uitgaan van vertrouwen krijgen we vertrouwen terug. Vrijwel ieder mens wil vanuit positieve intenties aan leven en werk betekenis geven.
Ik ben benieuwd waar jij betekenis aan wil geven!
Fijn als je dit artikel doorstuurt naar andere geïnteresseerden.
Copyright © 2014 Marlou-Elsen Je mag mijn artikelen of delen van mijn artikelen gebruiken, mits je de volgende status als bronvermelding opneemt (Copyright © 2015 Marlou-Elsen, www.marlou-elsen.nl). Ik vind het fijn als je mij daarover informeert.
Schrijf je in voor mijn e-boek Van Keuzestress naar Keuzekunst. Dan ontvang je iedere derde dinsdag van de maand een waardevol artikel in je mailbox.