Klagen, mopperen, schreeuwen. De korte lontjes kruipen als paddenstoelen uit de grond en bevolken het internet. Ik vind het energiezuigers en heb mij van steeds meer platforms teruggetrokken.
‘Klagen is als zwerfafval, maar dan in je hoofd’; zegt fotograaf-kunstenaar en vuilraper Peter Smith. ‘Je moet niet denken: Dit probleem is veel te groot, laten anderen (overheid, gemeente, professionals) het maar opknappen; ik betaal er toch belasting voor. Verbeter de wereld, doe iets kleins.’
Net als Smith ben ik er van overtuigd, dat ieder van ons het verschilletje kan maken. En door de spreekwoordelijke druppel wordt de gloeiende plaat wel steeds een beetje minder heet.
Het woord democratie betekent letterlijk: heerschappij van het volk. Het is afgeleid van het Griekse woord demos = volk en kratos = heerschappij. Een deel van het volk spreekt zich uit op sociale media. Velen van hen zijn gefixeerd op het eigen gelijk en het verlies van de ander. Zij willen de werkelijkheid naar eigen hand zetten.
Zonder verantwoordelijkheid te nemen om samen naar oplossingen te zoeken, is er geen sprake van samenleven. Wie beweert dat er simpele oplossingen zijn voor complexe problemen, versimpelt de waarheid. Een democratie kent een voortdurende politieke strijd rond de vraag: welke samenleving willen wij zijn?
‘Een democratische rechtstaat dient technisch in orde te zijn, maar ook humaan, moreel, intellectueel en cultureel. Mensen moeten van leiders horen en ook zien dat het zin heeft je behoorlijk te gedragen, anderen te helpen, het algemeen belang boven dat van jezelf te stellen’, betoogde Vaclav Havel in 1991. Hij noemde dit de elementaire regels van het samenzijn. Maar dergelijke regels behoeven altijd leiders om ze te formuleren en voor te leven.
Ik ervaar bij de huidige politici een gemis aan visie en moed. Leiders die bereid zijn te formuleren wat burgers van een democratie mogen verwachten en wat niet. Richting gevers die nadenken over wat een functionerende rechtvaardige samenleving is. Als overheid heb je een normatieve opdracht.
Politiek is het vermogen om besluiten te nemen rondom de grote problemen, zoals klimaatverandering, migratie, de groter wordende kloof tussen arm en rijk. Maar overal staan vuilnisvaten met onopgeloste vraagstukken en niet genomen besluiten. Politici laten na problemen te expliciteren en nemen besluiten die de problemen omzeilen. Beeldvorming is belangrijker geworden dan inhoud. En zo creëren zij een nieuw vuilnisvat met onopgeloste vraagstukken.
Weerstand kan een teken van intelligentie zijn, omdat burgers zien dat het zo niet langer werkt. We hebben als burgers macht. Macht om ons uit te spreken – dat is wat anders dan klagen. Macht ook om dingen gedaan te krijgen.
Aan initiatiefkracht bij burgers ontbreekt het niet. Toch lopen veel goede initiatieven spaak. Wat is er nodig om verschil te kunnen maken? Welke bewustzijnsontwikkeling vraagt dit van ieder van ons en van het collectief? En welke besturingssystemen en vaardigheden (hoofd, hart en handen) ondersteunen dit proces?
Ik werk als coach en daag mijzelf en jou uit bij te dragen aan een sterke, integere en inclusieve democratie. Alle kleine beetjes helpen echt!
Copyright © 2022 Marlou-Elsen Je mag mijn artikelen of delen van mijn artikelen gebruiken.
Schrijf je in voor mijn e-boek Van Keuzestress naar Keuzekunst.